Vidyānandin's Aṣṭasahasrī Creation of the digital textresource H. Trikha Published within the Digital Corpus of Vidyānandin's Works at www.dipal.org/dcv January 09, 2025 Sources: Print edition: Aṣṭasahasrī Vidyānandasvāminā nirmitā Vaṃśīdhareṇa saṃśodhya … sampāditā. Bombay: Nirṇayasāgara 1915. Digital text resource: /home/deploy/dipal/public/dcv-site/root-resources/AS/AS , October 07, 2024 ĀM-VDh 1 devāgamanabhoyānacāmarādivibhūtayaḥ | māyāviṣv api dṛśyante nātastvam asi no mahān || 1 || iti ĀM-VDh 2 adhyātmaṃ bahir apy eṣa vigrahādimahodayaḥ | divyaḥ satyo divaukassv apy asti rāgādimatsu saḥ || 2 || ĀM-VDh 3 tīrthakṛtsamayānāṃ ca parasparavirodhataḥ | sarveṣām āptatā nāsti kaścid eva bhaved guruḥ || 3 || ĀM-VDh 4 doṣāvaraṇayor hānir niśśeṣāsty atiśāyanāt | kvacid yathā svahetubhyo bahir antarmalakṣayaḥ || 4 || ĀM-VDh 5 sūkṣmāntaritadūrārthāḥ pratyakṣāḥ kasyacid yathā | anumeyatvato 'gnyādir iti sarvajñasaṃsthitiḥ || 5 || ĀM-VDh 6 sa tvam evāsi nirdoṣo yuktiśāstrāvirodhivāk | avirodho yad iṣṭaṃ te prasiddhena na bādhyate || 6 || ĀM-VDh 7 tvanmatāmṛtabāhyānāṃ sarvathaikāntavādinām | āptābhimānadagdhānāṃ sveṣṭaṃ dṛṣṭena bādhyate || 7 || ĀM-VDh 8 kuśalākuśalaṃ karma paralokaś ca na kvacit | ekāntagraharakteṣu nātha svaparavairiṣu || 8 || ĀM-VDh 9 bhāvaikānte padārthānām abhāvānām apanhavāt | sarvātmakam anādyantam asvarūpam atāvakam || 9 || ĀM-VDh 10 kāryadravyam anādi syāt prāgabhāvasya nihnave | pradhvaṃsasya ca dharmasya pracyave 'nantatāṃ vrajet || 10 || ĀM-VDh 11 sarvātmakaṃ tad ekaṃ syād anyāpohavyatikrame | anyatra samavāye na vyapadiśyeta sarvathā || 11 || ĀM-VDh 12 abhāvaikāntapakṣe 'pi bhāvāpahnavavādinām | bodhavākyaṃ pramāṇaṃ na kena sādhanadūṣaṇam || 12 || ĀM-VDh 13ab virodhān nobhayaikātmyaṃ syādvādanyāyavidviṣām | ĀM-VDh 13cd avācyataikānte 'py uktir nāvācyam iti yujyate || 13 || ĀM-VDh 14 kathañcit te sadeveṣṭaṃ kathañcid asad eva tat | tatho 'bhayam avācyaṃ ca nayayogān na sarvathā || 14 || ĀM-VDh 15 sad eva sarvaṃ ko necchet svarūpādicatuṣṭayāt | asad eva viparyāsān na cen na vyavatiṣṭhate || 15 || ĀM-VDh 16 kramārpitadvayād dvaitaṃ, sahāvācyam aśaktitaḥ | avaktavyottarāḥ śeṣās trayo bhaṅgāḥ svahetutaḥ || 16 || ĀM-VDh 17 astitvaṃ pratiṣedhyenāvinābhāvyekadharmiṇi | viśeṣaṇatvāt sādharmyaṃ yathā bhedavivakṣayā || 17 || ĀM-VDh 18 nāstitvaṃ pratiṣedhyenāvinābhāvy ekadharmiṇi | viśeṣaṇatvād vaidharmyaṃ yathā'bhedavivakṣayā || 18 || ĀM-VDh 19 vidheyapratiṣedhyātmā viśeṣyaḥ śabdagocaraḥ | sādhyadharmo yathā hetur ahetuś cāpy apekṣayā || 19 || ĀM-VDh 20 śeṣabhaṅgāś ca netavyā yathoktanayayogataḥ | na ca kaścid virodho 'sti munīndra tava śāsane || 20 || ĀM-VDh 21 evaṃ vidhiniṣedhābhyām anavasthitam arthakṛt | neti cen na yathā kāryaṃ bahirantarupādhibhiḥ || 21 || ĀM-VDh 22 dharme dharmenya evārtho dharmiṇo 'nantadharmaṇaḥ | aṅgitve 'nyatamāntasya śeṣāntānāṃ tadaṅgatā || 22 || ĀM-VDh 23 ekānekavikalpādāv uttaratrāpi yojayet | prakriyāṃ bhaṅginīm enāṃ nayair nayaviśāradaḥ || 23 || ĀM-VDh 24 advaitaikāntapakṣe 'pi dṛṣṭo virudhyate | kārakāṇāṃ kriyāyāś ca naikaṃ svasmāt prajāyate || 24 || ĀM-VDh 25 karmadvaitaṃ phaladvaitaṃ lokadvaitaṃ ca no bhavet | vidyā'vidyādvayaṃ na syād bandhamokṣadvayaṃ tathā || 25 || ĀM-VDh 26 hetor advaitasiddhiś ced dvaitaṃ syād dhetusādhyayoḥ | hetunā ced vinā siddhir dvaitaṃ vāṅmātrato na kim || 26 || ĀM-VDh 27ab advaitaṃ na vinā dvaitād ahetur iva hetunā | ĀM-VDh 27cd saṃjñinaḥ pratiṣedho na pratiṣedhyādṛte kvacit | 27 | ĀM-VDh 28ab pṛthaktvaikāntapakṣe 'pi pṛthaktvād apṛthak tu tau | ĀM-VDh 28cd pṛthaktve na pṛthaktvaṃ syād anekastho hy asau guṇaḥ | 28 | ĀM-VDh 29ab saṃtānaḥ samudāyaś ca sādharmyaṃ ca niraṅkuśaḥ | ĀM-VDh 29cd pretyabhāvaś ca tatsarvaṃ na syād ekatvanihnave | 29 | ĀM-VDh 30ab sadātmanā ca bhinnaṃ cejjñānaṃ jñeyād dvidhāpy asat | ĀM-VDh 30cd jñānābhāve kathaṃ jñeyaṃ bahir antaś ca te dviṣām | 30 | ĀM-VDh 31ab sāmānyārthā giro 'nyeṣāṃ viśeṣo nābhilapyate | ĀM-VDh 31cd sāṃmānyābhāvatas teṣāṃ mṛṣaiva sakalā giraḥ | 31 | ĀM-VDh 32ab virodhān nobhayaikātmyaṃ syādvādanyāyavidviṣām | ĀM-VDh 32cd avācyataikānte 'py uktir nāvācyam iti yujyate || 32 || ĀM-VDh 33ab anapekṣe pṛthaktvaikye hy avastu dvayahetutaḥ | ĀM-VDh 33cd tad evaikyaṃ pṛthakatvaṃ ca svabhedaiḥ sādhanaṃ yathā || 33 || ĀM-VDh 34ab satsāmānyāt tu sarvaikyaṃ pṛthagdravyādibhedataḥ | ĀM-VDh 34cd bhedābhedavivakṣāyām asādhāraṇahetuvat || 34 || ĀM-VDh 35ab vivakṣā cāvivakṣā ca viśeṣye 'nantadharmiṇi | ĀM-VDh 35cd sato viśeṣaṇasyātra nāsatas tais tadarthibhiḥ || 35 || ĀM-VDh 36ab pramāṇagocarau santau bhedābhedau na saṃvṛtī | ĀM-VDh 36cd tāv ekatrāviruddhau te guṇamukhyavivakṣayā || 36 || ĀM-VDh 37ab nityatvaikāntapakṣe 'pi vikriyā nopapadyate | ĀM-VDh 37cd prāg eva kārakābhāvaḥ kva pramāṇaṃ kva tatphalam || 37 || ĀM-VDh 38ab pramāṇakārakair vyaktaṃ vyaktaṃ cedindriyārthavat | ĀM-VDh 38cd te ca nitye vikāryaṃ kiṃ sādhos te śāsanādbahiḥ || 38 || ĀM-VDh 39ab yadi sat sarvathā kāryaṃ puṃvan notpattum arhati | ĀM-VDh 39cd pariṇāmaprakḷptiś ca nityatvaikāntabādhinī || 39 || ĀM-VDh 40ab puṇyapāpakriyā na syāt pretyabhāvaḥ phalaṃ kutaḥ | ĀM-VDh 40cd bandhamokṣau ca teṣāṃ na yeṣāṃ tvaṃ nāsi nāyakaḥ || 40 || ĀM-VDh 41ab kṣaṇikaikāntapakṣe 'pi pretyabhāvādyasaṃbhavaḥ | ĀM-VDh 41cd pratyabhijñādyabhāvān na kāryārambhaḥ kutaḥ phalam || 41 || ĀM-VDh 42ab yady asat sarvathā kāryaṃ tan mā jani khapuṣpavat | ĀM-VDh 42cd mopādānaniyāmo bhūn māśvāsaḥ kāryajanmani | 42 | ĀM-VDh 43ab na hetuphalabhāvādir anyabhāvād ananvayāt | ĀM-VDh 43cd santānāntaravan naikaḥ santānas tadvataḥ pṛthak || 43 || ĀM-VDh 44ab anyeṣv ananyaśabdo 'yaṃ saṃvṛttir na mṛṣāṃ katham ? | ĀM-VDh 44cd mukhyārthaḥ saṃvṛtir na syād vinā mukhyān na saṃvṛtiḥ || 44 || ĀM-VDh 45ab catuṣkoṭer vikalpasya sarvānteṣūktyayogataḥ | ĀM-VDh 45cd tattvānyatvam avācyaṃ cet tayoḥ saṃtānatadvatoḥ || 45 || ĀM-VDh 46ab avaktavyacatuṣkoṭivikalpo 'pi na kathyatām | ĀM-VDh 46cd asarvāntam avastu syād aviśeṣyaviśeṣaṇam || 46 || ĀM-VDh 47ab dravyādyantarabhāvena niṣedhaḥ saṃjñinaḥ sataḥ | ĀM-VDh 47cd asadbhedo na bhāvas tu sthānaṃ vidhiniṣedhayoḥ || 47 || ĀM-VDh 48ab avastvanabhilāpyaṃ syāt sarvāntaiḥ parivarjitam | ĀM-VDh 48cd vastv evāvastutāṃ yāti prakriyāyā viparyayāt || 48 || ĀM-VDh 49ab sarvāntāś ced avaktavyās teṣāṃ kiṃ vacanaṃ punaḥ | ĀM-VDh 49cd saṃvṛtiś cen mṛṣaivaiṣā paramārthaviparyayāt || 49 || ĀM-VDh 50ab aśakyatvād avācyaṃ kim abhāvāt kim abodhataḥ | ĀM-VDh 50cd ādyantoktidvayaṃ na syāt kiṃ vyājenocyatāṃ sphuṭam || 50 || ĀM-VDh 51ab hinastyanabhisandhātṛ na hinastyabhisaṃdhimat | ĀM-VDh 51cd badhyate taddvayāpetaṃ cittaṃ baddhaṃ na mucyate || 51 || ĀM-VDh 52ab ahetukatvān nāśasya hiṃsāhetur na hiṃsakaḥ | ĀM-VDh 52cd cittasaṃtatināśaś ca mokṣo nāṣṭāṅgahetukaḥ || 52 || ĀM-VDh 53ab virūpakāryārambhāya yadi hetusamāgamaḥ | ĀM-VDh 53cd āśrayibhyām ananyo 'sāv aviśeṣād ayuktavat || 53 || ĀM-VDh 54ab skandhasantatayaś caiva saṃvṛtitvād asaṃskṛtāḥ | ĀM-VDh 54cd sthityutpattivyayās teṣāṃ na syuḥ kharaviṣāṇavat || 54 || ĀM-VDh 55ab virodhān nobhayaikātmyaṃ syādvādanyāyavidviṣām | ĀM-VDh 55cd avācyataikānte 'py uktir nāvācyam iti yujyate || 55 || ĀM-VDh 56ab nityaṃ tatpratyabhijñānān nākasmāt tadavicchidā | ĀM-VDh 56cd kṣaṇikaṃ kālabhedāt te buddhyasaṃcaradoṣataḥ || 56 || ĀM-VDh 57ab na sāmānyātmanodeti na vyeti vyaktam anvayāt | ĀM-VDh 57cd vyetyudeti viśeṣāt te sahaikatrodayādi sat || 57 || ĀM-VDh 58ab kāryotpādaḥ kṣayo hetor niyamāl lakṣaṇāt pṛthak | ĀM-VDh 58cd na tau jātyādyavasthānād anapekṣāḥ khapuṣpavat || 58 || ĀM-VDh 59ab ghaṭamaulisuvarṇārthī nāśotpādasthitiṣv ayam | ĀM-VDh 59cd śokapramodam ādhyasthyaṃ jano yāti sahetukam || 59 || ĀM-VDh 60ab payovrato na dadhyatti na payotti dadhivrataḥ | ĀM-VDh 60cd agorasavrato nobhe tasmāt tatvaṃ trayātmakam || 60 || ĀM-VDh 61ab kāryakāraṇanānātvaṃ guṇaguṇyanyatāpi ca | ĀM-VDh 61cd sāmānyatadvadanyatvaṃ caikāntena yadīṣyate || 61 || ĀM-VDh 62ab ekasyānekavṛttir na bhāgābhāvād bahūni vā | ĀM-VDh 62cd bhāgitvād vāsya naikatvaṃ doṣo vṛtter anārhate || 62 || ĀM-VDh 63ab deśakālaviśeṣe 'pi syad vṛttir yutasiddhavat | ĀM-VDh 63cd samānadeśatā na syān mūrtakāraṇakāryayoḥ | 63 | ĀM-VDh 64ab āśrayāśrayibhāvān na svātantryaṃ samavāyinām | ĀM-VDh 64cd ity ayuktaḥ sa saṃbandho na yuktaḥ samavāyibhiḥ | 64 | ĀM-VDh 65ab sāmānyaṃ samavāyaś cāpy ekaikatra samāptitaḥ | ĀM-VDh 65cd antareṇāśrayaṃ na syān nāśotpādiṣu ko vidhiḥ || 65 || ĀM-VDh 66ab sarvathānabhisaṃbandhaḥ sāmānyasamavāyayoḥ | ĀM-VDh 66cd tābhyām artho na saṃbaddhas tāni trīṇi khapuṣpavat || 66 | ĀM-VDh 67ab ananyataikānteṇūnāṃ saṃghāte 'pi vibhāgavat | ĀM-VDh 67cd asaṃhatatvaṃ syād bhūtacatuṣkaṃ bhrāntir eva sā | 67 | ĀM-VDh 68ab kāryabhrānter aṇubhrāntiḥ kāryaliṅgaṃ hi kāraṇam | ĀM-VDh 68cd ubhayābhāvatas tatsthaṃ guṇajātītarac ca na | 68 | ĀM-VDh 69ab ekatve 'nyatarābhāvaḥ śeṣābhāvo 'vinābhuvaḥ | ĀM-VDh 69cd dvitvasaṃkhyāvirodhaś ca saṃvṛttiś cen mṛṣaiva sā || 69 || ĀM-VDh 70ab virodhān nobhayaikātmyaṃ syādvādanyāyavidviṣām | ĀM-VDh 70cd avācyataikānte 'py uktir nāvācyam iti yujyate || 70 || ĀM-VDh 71ab dravyaparyāyayor aikyaṃ tayor avyatirekataḥ | ĀM-VDh 71cd pariṇāmaviśeṣāc ca śaktimacchaktibhāvataḥ || 71 || ĀM-VDh 72ab saṃjñāsaṃkhyāviśeṣāc ca svalakṣaṇaviśeṣataḥ | ĀM-VDh 72cd prayojanādibhedāc ca tannānātvaṃ na sarvathā || 72 || ĀM-VDh 73ab yady āpekṣikāsiddhiḥ syān na dvayaṃ vyavatiṣṭhate | ĀM-VDh 73cd anāpekṣikasiddhau ca na sāmānyaviśeṣatā || 73 || ĀM-VDh 74ab virodhān nobhayaikātmyaṃ syādvādanyāyavidviṣām | ĀM-VDh 74cd avācyataikānte 'py uktir nāvācyam iti yujyate | 74 | ĀM-VDh 75ab dharmadharmyavinābhāvaḥ sidhyaty anyonyavīkṣayā | ĀM-VDh 75cd na svarūpaṃ svato hy etat kārakajñāpakāṅgavat | 75 | ĀM-VDh 76ab siddhaṃ ced dhetutaḥ sarvaṃ na pratyakṣādito gatiḥ | ĀM-VDh 76cd siddhaṃ ced āgamāt sarvaṃ viruddhārthamatāny api | 76 | ĀM-VDh 77ab virodhān nobhayaikātmyaṃ syādvādanyāyavidviṣām | ĀM-VDh 77cd avācyataikānte 'py uktir nāvācyam iti yujyate | 77 | ĀM-VDh 78ab vaktaryanāpte yad dhetoḥ sādhyaṃ tad dhetusādhitam | ĀM-VDh 78cd āpte vaktari tadvākyāt sādhyamāgamasādhitam | 78 | ĀM-VDh 79ab antaraṅgārthataikānte buddhivākyaṃ mṛṣākhilam | ĀM-VDh 79cd pramāṇābhāsam evātas tat pramāṇādṛte katham || 79 || ĀM-VDh 80ab sādhyasādhanavijñapter yadi vijñaptimātratā | ĀM-VDh 80cd na sādhyaṃ na ca hetuś ca pratijñāhetudoṣataḥ | 80 | ĀM-VDh 81ab bahiraṅgārthataikānte pramāṇābhāsanihnavāt | ĀM-VDh 81cd sarveṣāṃ kāryasiddhiḥ syād viruddhārthābhidhāyinām | 81 | ĀM-VDh 82ab virodhān nobhayaikātmyaṃ syādvādanyāyavidviṣām | ĀM-VDh 82cd avācyataikānte 'py uktir nāvācyam iti yujyate | 82 | ĀM-VDh 83ab bhāvaprameyāpekṣāyāṃ pramāṇābhāsanihnavaḥ | ĀM-VDh 83cd bahiḥ prameyāpekṣāyāṃ pramāṇaṃ tannibhaṃ ca te | 83 | ĀM-VDh 84ab jīvaśabdaḥ sabāhyārthaḥ saṃjñātvād dhetuśabdavat | ĀM-VDh 84cd māyādibhrāntisaṃjñāś ca māyādyaiḥ svaiḥ pramoktivat | 84 | ĀM-VDh 85ab buddhiśabdārthasaṃjñās tās tistro buddhyādivācikāḥ | ĀM-VDh 85cd tulyā buddhyādibodhāś ca trayas tatpratibimbakāḥ || 85 || ĀM-VDh 86ab vaktṛśrotṛpramātṝṇāṃ bodhavākyapramāḥ pṛthak | ĀM-VDh 86cd bhrāntāv eva pramābhrāntau bāhyārthau tādṛśetarau || 86 || ĀM-VDh 87ab buddhiśabdapramāṇatvaṃ bāhyārthe sati, nāsati | ĀM-VDh 87cd satyānṛtavyavasthaivaṃ yujyate 'rthāptyanāptiṣu || 87 || ĀM-VDh 88ab daivād evārthasiddhiś ced daivaṃ pauruṣataḥ katham | ĀM-VDh 88cd daivataś ced anirmokṣaḥ pauruṣaṃ niṣphalaṃ bhavet || 88 || ĀM-VDh 89ab pauruṣād eva siddhiś cet pauruṣaṃ daivataḥ katham ? | ĀM-VDh 89cd pauruṣāc ced amoghaṃ syāt, sarvaprāṇiṣu pauruṣam || 89 || ĀM-VDh 90ab virodhān nobhayaikātmyaṃ syādvādanyāyavidviṣām | ĀM-VDh 90cd avācyataikānte 'py uktir nāvācyam iti yujyate || 90 || ĀM-VDh 91ab abuddhipūrvāpekṣāyām iṣṭāniṣṭaṃ svadaivataḥ | ĀM-VDh 91cd buddhipūrvavyapekṣāyām iṣṭāniṣṭaṃ svapauruṣāt || 91 || ĀM-VDh 92ab pāpaṃ dhruvaṃ pare duḥkhāt puṇyaṃ ca sukhato yadi | ĀM-VDh 92cd acetanākaṣāyau ca badhyeyātāṃ nimittataḥ || 92 || ĀM-VDh 93ab puṇyaṃ dhruvaṃ svato duḥkhāt pāpaṃ ca sukhato yadi | ĀM-VDh 93cd vītarāgo munir vidvāṃs tābhyāṃ yuñjayān nimittataḥ || 93 || ĀM-VDh 94ab virodhān nobhayaikātmyaṃ syādvādanyāyavidviṣām | ĀM-VDh 94cd avācyataikānte 'py uktir nāvācyam iti yujyate || 94 || ĀM-VDh 95ab viśuddhisaṃkleśāṅgaṃ cet svaparasthaṃ sukhāsukham | ĀM-VDh 95cd puṇyapāpāsravo yukto na ced vyarthas tavārhataḥ || 95 || ĀM-VDh 96ab ajñānāc ced dhruvo bandho jñeyānantyān na kevalī | ĀM-VDh 96cd jñānastokād vimokṣaś cedajñānād bahutonyathā || 96 || ĀM-VDh 97ab virodhān nobhayaikātmyaṃ syādvādanyāyavidviṣām | ĀM-VDh 97cd avācyataikānte 'py uktir nāvācyam iti yujyate || 97 || ĀM-VDh 98ab ajñānān mohino bandho na jñānād vītamohataḥ | ĀM-VDh 98cd jñānastokāc ca mokṣaḥ syād amohān mohinonyathā || 98 || ĀM-VDh 99ab kāmādiprabhavaś citraḥ karmabandhānurupataḥ | ĀM-VDh 99cd tac ca karma svahetubhyo jīvās te śuddhyaśuddhitaḥ || 99 || ĀM-VDh 100ab śuddhyaśuddhī punaḥ śaktī te pākyāpākyaśaktivat | ĀM-VDh 100cd sādyanādī tayor vyaktī svabhāvo 'tarkagocaraḥ || 100 || ĀM-VDh 101ab tat tvajñānaṃ pramāṇaṃ te yugapat sarvabhāsanam | ĀM-VDh 101cd kramabhāvi ca yaj jñānaṃ syādvādanayasaṃskṛtam || 101 || ĀM-VDh 102ab upekṣā phalam ādyasya śeṣasyādānahānadhīḥ | ĀM-VDh 102cd pūrvā vā'jñānanāśo vā sarvasyāsya svagocare || 102 || ĀM-VDh 103ab vākyeṣv anekāntadyotī gamyaṃ prati viśeṣaṇam | ĀM-VDh 103cd syān nipāto 'rthayogitvāt tava kevalinām api || 103 || ĀM-VDh 104ab syādvādaḥ sarvathaikāntatyāgāt kiṃvṛttacidvidhiḥ | ĀM-VDh 104cd saptabhaṅganayāpekṣo heyādeyaviśeṣakaḥ || 104 || ĀM-VDh 105ab syādvādakevalajñāne sarvatattvaprakāśane | ĀM-VDh 105cd bhedaḥ sākṣādasākṣāc ca hy avastvanyatamaṃ bhavet || 105 || ĀM-VDh 106ab sadharmaṇaiva sādhyasya sādharmyād avirodhataḥ | ĀM-VDh 106cd syādvādapravibhaktārthaviśeṣavyañjako nayaḥ || 106 || ĀM-VDh 107ab nayopanayaikāntānāṃ trikālānāṃ samuccayaḥ | ĀM-VDh 107cd avibhrāḍbhāvasaṃbandho dravyam ekam anekadhā || 107 || ĀM-VDh 108ab mithyāsamūho mithyā cen na mithyaikāntatāsti naḥ | ĀM-VDh 108cd nirapekṣā nayā mithyā sāpekṣā vastu terthakṛt || 108 || ĀM-VDh 109ab niyamyate 'rtho vākyena vidhinā vāraṇena vā | ĀM-VDh 109cd tathānyathā ca so 'vaśyam aviśeṣyatvam anyathā || 109 || ĀM-VDh 110ab tadatadvastuvāg eṣā tad evety anuśāsatī | ĀM-VDh 110cd na satyā syān mṛṣāvākyaiḥ kathaṃ tattvārthadeśanā || 110 || ĀM-VDh 111ab vāksvabhāvo 'nyavāgarthapratiṣedhaniraṅkuśaḥ | ĀM-VDh 111cd āha ca svārthasāmānyaṃ tādṛg vācyaṃ khapuṣpavat || 111 || ĀM-VDh 112ab sāmānyavāg viśeṣe cen na śabdārtho mṛṣā hi sā | ĀM-VDh 112cd abhipretaviśeṣāpteḥ syātkāraḥ satyalāñchanaḥ || 112 || ĀM-VDh 113ab vidheyam īpsitārthāṅgaṃ pratiṣedhyāvirodhi yat | ĀM-VDh 113cd tathaivādeyaheyatvam iti syādvādasaṃsthitiḥ || 113 || ĀM-VDh 114ab itīyam āptamīmāṃsā vihitā hitam icchatām | ĀM-VDh 114cd samyagmithyopadeśārthaviśeṣapratipattaye || 114 ||